Thế nào là nhà chữ Đinh ? Đặc điểm của nhà chữ Đinh có gì đặc biệt ? TT120048

Bên cạnh các mẫu biệt thự đẹp, nhà truyền thống luôn mang đến cảm giác yên bình, thoải mái trong tâm tưởng mỗi người, và mỗi loại nhà truyền thống Việt Nam lại có những nét đẹp riêng cần lưu giữ, trong đó có kiến trúc nhà chữ Đinh. Vậy thế nào là nhà chữ Đinh ? Đặc điểm của nhà chữ Đinh có gì đặc biệt trong kiến trúc và mặt bằng công năng? Kiến trúc Angcovat sẽ làm rõ điều đó.

Thứ nhất, thế nào là nhà chữ Đinh ?

Thế nào là nhà chữ Đinh kiến trúc hiện đại sang trọng

Trên các vùng đất Nam Bộ, đất đai bạt ngàn, nắng gió quanh năm, các bậc tiền nhân đã làm nên những căn nhà “chữ đinh” ba gian 2 chái, mang dấu ấn quê nhà miền Trung. Đó là kiểu nhà gồm một nhà trên và một nhà dưới, mà ngày nay còn thấy ở các tỉnh miền Đông Nam bộ và một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long như Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, An Giang... Thế nào là nhà chữ Đinh ? Kiểu nhà này có hai căn, căn nhà trên nằm ngang và căn dưới nằm xuôi, đòn dông của hai căn này thẳng góc với nhau, giống như chữ đinh (丁¡)  trong Hán tự.

Mô phỏng thế nào là nhà chữ Đinh theo tiếng Hán

Nhà chữ đinh phân rõ hai khu vực: nhà trên nằm ngang, nhà dưới nằm dọc hông và liền kề sao để hai đòn dông của hai nhà thẳng góc với nhau tạo thành hình dạng chữ đinh (J) hay hình dạng chữ T. Có khi nhà dưới cách nhà trên một thảo bạt hay mái ngang. Biến thể kiểu nào thì trông cũng thấy cân xứng, rõ dạng chữ đinh. Nếu nhà dưới nằm bên hông phải thì gọi là đinh thuận, lưỡng hợp một âm, một dương không quá chú trọng vào chi tiết, quy tắc kiến trúc bởi lẽ dạng nhà chữ đinh tự nó đã là một ngang một dọc, tức là đã hội đủ một âm một dương (cái đạo vợ chồng, hiểu rộng ra là của trời đất, vũ trụ càn khôn).

Xem ngay: Tổng hợp 10 mẫu nhà cấp 4 5 gian truyền thống đẹp

Thứ hai, thế nào là nhà chữ Đinh - Đặc điểm công năng của nhà chữ Đinh

Đặc điểm công năng của nhà chữ Đinh đó là sự quan trọng của phần nhà trên so với nhà dưới

Nhà trên luôn chiếm vị trí và diện tích ưu tiên nhất vì là nơi thờ cúng và tiếp khách, đồng thời cũng là nơi nghỉ ngơi của các thành viên nam giới trong gia đình. Thông thường nhà ba gian hai chái thì gian giữa thờ thần phật, hai gian bên thờ ông bà, cha mẹ. Phòng khách chiếm toàn bộ không gian phân nửa phía trước của nhà trên. Hai gian chái phần phía sau là hai buồng ngủ. Không gian chạy dọc ba gian sau bàn thờ thường là kho lưu giữ tài sản quý của gia đình, nhưng nhiều khi cũng dùng làm phòng ngủ. Cách bố trí bàn ghế, đi văng, tủ… tùy theo gia chủ nhưng hầu hết đều giống nhau như bộ bàn ghế chính giữa, hai bên kê đi văng hay bộ phản. Và dù ở gian nào cũng luôn có gió trời, mát về mùa nóng mà ấm cúng về mùa lạnh.

Mặt bằng công năng nhà thờ họ kiểu chữ Đinh 

Thế nào là nhà chữ Đinh? Khi mà phần nhà dưới là nơi sinh hoạt hàng ngày của gia đình như tiếp khách thân quen, ăn cơm, nấu nướng, đồng thời cũng là nơi chứa thóc lúa và gia công những sản phẩm nông nghiệp khác. Bố cục mặt bằng của nhà chữ đinh cho phép dễ dàng và linh hoạt sắp xếp mọi sinh hoạt của gia đình và các hoạt động sản xuất, vì vậy được nhân dân mọi tầng lớp ưa thích. Một số nhà mới xây dựng trong những năm 90 TK XX qua cũng vẫn còn khai thác hình dạng kiến trúc và mặt bằng của kiểu nhà chữ đinh.

Nhà chữ đinh có sân tương là nhà có nhà trên và nhà dưới cách nhau bằng một sân hẹp và dài, có chiều rộng từ 2-3 mét. Chiều dài sân bằng chiều dài nhà dưới và cả chiều sâu nhà trên. Khoảng sân lộ thiên nhỏ này được nối với nhau bằng hành lang có mái che. Mặt sân luôn thấp hơn mặt sàn nhà trên và nhà dưới.

Thế nào là nhà chữ Đinh ? Có một biến thể khác là nhà chữ đinh có nhà cầu nối. Trong kiều nhà này, nhà trên và nhà dưới nối với nhau qua một gian trung gian là gian nhà cầu, trải dài suốt chiều dài nhà dưới và chiều sâu nhà trên nhằm để tránh khách lạ đi trực tiếp vào nhà trên, nơi thờ cúng của gia đình.

Xem thêm: Các mẫu nhà truyền thống kết hợp hiện đại đẹp

Thứ ba, thế nào là nhà chữ Đinh - Đặc điểm kiến trúc của nhà chữ Đinh ?

Thế nào là nhà chữ Đinh truyền thống ở Nam Bộ

- Đặc điểm của nhà chữ đinh là cửa cái của nhà trên trổ ở chiều dài của ngôi nhà, còn cửa cái của nhà dưới trổ ở chiều rộng (tức ở  đầu hồi nhà), do đó cửa cái hai căn nhà trên và nhà dưới đều mở ra cùng một hướng, có chung mái hiên trước, tạo sự đồng nhất cho toàn bộ ngôi nhà. Kiến trúc nhà chữ đinh thể hiện ý thức về trật tự phong kiến rất rõ. Nhà trên quan trọng vì là nơi thờ cúng tổ tiên nên thường bề thế, cao hơn nhà dưới, đây cũng là nơi sinh hoạt chủ yếu của nam giới. Nhà dưới là nơi ở chung của gia đình, nơi sinh hoạt thường xuyên của phụ nữ. Dù nhà bằng vật liệu bán kiên cố hay kiên cố, phần lớn nhà chữ đinh tại đều thuộc dạng nhà chữ đinh có cầu nối  đặc trưng của miền Trung, tức là nhà có phần trung gian nối vách và mái giữa nhà trên và nhà dưới thành một tổng thể chứ không tách rời nhau.

- Nhà chữ Đinh cũng thường là đền, chùa hay nhà thờ họ truyền thống được xây theo hình khối chữ Đinh. Những công trình này rất phổ biến ở thời trước, tuy nhiên ngày nay rất ít. 

Bản vẽ phối cảnh nhà thờ họ chữ Đinh đẹp và sang trọng

- Thế nào là nhà chữ Đinh ? Vật liệu nhà chữ Đinh thường được xây là gạch, lợp ngói hoặc tôn, đối với gia đình khá giả như trung nông hoặc quan lại, nhà luôn có dàn cột kê tán bằng gỗ quý, trên có những bức hoành phi hoặc câu đối nêu cao công đức hoặc tài năng của tổ tiên gia chủ. Nhà chữ đinh rất rộng và thoáng, là kiểu nhà phân bố một căn ngang và một căn xuôi liền vách, tức là đòn dông nhà trên và đòn dông nhà dưới thẳng góc với nhau, tạo thành hình chữ đinh như Hán tự. Thông thường, nhà trên được xây cất với kích thước to hơn và vật liệu tốt hơn nhà dưới, vì nhà trên được xem là nhà chính quan trọng hơn, có chức năng là nơi thờ cúng ông bà, tổ tiên, nơi dành để tiếp khách quý..

- Mặt bằng lô đất và nhà chữ Đinh: Thế nào là nhà chữ Đinh ? Để cất được một căn nhà chữ đinh, trước tiên phải có diện tích đất khá rộng, sau nữa chi phí cho vật liệu xây dựng khá cao, vì vậy chỉ những gia đình khá giả trở lên mới có khả năng đáp ứng. Có những ngôi nhà chữ đinh diện tích nhà trên đến 250m2 (ngang 10m dài 25m), được xây dựng bề thế với những cột gỗ lớn, các bộ phận trang trí kiến trúc được chạm khắc tinh xảo. Đi khắp Bình Dương, nhất là những nơi có cư dân lâu đời như thị xã Thủ Dầu Một, huyện Tân Uyên, Dĩ An, Thuận An… đâu đâu cũng có những ngôi nhà chữ đinh cổ xưa với dạng nhà vườn giống nhau. Phổ biến là nhà chữ đinh có kích thước trung bình, mái ngói cổ rêu phong, hiền hòa giữa những vườn cây xanh, tạo cho cảnh quan cư trú một vẻ đẹp yên bình và sung túc.

Thế nào là nhà chữ Đinh 2 tầng kiến trúc hiện đại mái thái ?

Nhà chữ Đinh là những ngôi nhà có tuổi khá xưa, phần lớn được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX, chủ nhân thường là người giàu có. Tuy đã trải qua trùng tu nhiều lần nhưng nhờ xây dựng bằng các loại gỗ quý, thợ dựng khéo léo và kỹ lưỡng, con cháu  có sự lưu tâm giữ gìn nên đến nay vẫn còn khá nguyên vẹn.

- Thế nào là nhà chữ Đinh - đặc điểm cột nhà: Ngoài dãy cột chính, ngôi nhà còn được nâng đỡ bởi dãy cột phụ (cột hàng nhì hậu và cột hàng nhì tiền). Hai dãy cột này để đỡ kèo nhì gác qua. Bốn góc nhà có bốn cột quyết để đỡ kèo quyết và chúng được phân chia thành đông hậu, tây hậu, đông tiền, tây tiền. Bốn cột đấm ở vách đông, tây đỡ các kèo đấm thả xuôi từ cột chính. Các cột chính và cột phụ chia không gian nhà ra làm ba phần: gian chính giữa lẫn hai gian bên thờ phụng, tiếp khách, còn lại dùng làm nơi ngủ.

Đặc điểm cột nhà chữ Đinh truyền thống như thế nào

- Mái nhà rường được lợp bằng ngói liệt, với hai lớp dày chồng lên nhau. Do vậy, mùa hè rất mát, mùa đông thì ấm áp. Mái nhà có độ dốc từ 15-30 độ nên chống được những cơn bão mà không bị sụt ngói. Nhà rường Huế vẫn thường theo quy tắc hội đủ ba tiêu chuẩn: vững chắc, tiện nghi và dung hòa với kết cấu chặt chẽ và không bao giờ thiếu vườn.

Xem ngay: Bộ sưu tập những mẫu thiết kế nhà cấp 4 3 gian ở nông thôn vừa đẹp

Thứ tư, đặc điểm nhà chữ Đinh biến thể - kiểu nhà chữ Đinh (J)

Như đã nói ở trên, nhà chữ Đinh có hai đòn dông của hai nhà thẳng góc với nhau tạo thành hình dạng chữ đinh (J) hay hình dạng chữ T, dưới đây là những khác biệt về kiểu nhà chữ Đinh (J) so với kiến trúc chung.

Đặc điểm nhà truyền thống kiểu chữ Đinh ở Bến Tre

Nhà ở đây cũng có được cấu tạo gồm một nhà trên và nhà dưới, nhưng khác nhà sắp đọi ở chỗ nhà dưới nằm ngang hàng với nhà trên xoay đầu hồi ra phía sân trước, có cửa vào riêng cùng hướng với nhà trên. Nhà trên và nhà dưới cùng một mặt phẳng nên tiện cho việc bố trí bàn ghế khi có tiệc tùng, cưới xin, đám giỗ …w. Bộ cửa nhà trên gồm nhiều cánh ghép liền với nhau, chứ không phải chỉ có hai cánh như kiểu nhà Châu Âu. Thế nào là nhà chữ Đinh ? Nhà chữ Đinh( J) thường có dãy hàng ba phía trước, nên không bị chói ánh nắng vào mùa hè, mùa mưa không bị tạt vào bên trong. Mặt khác nơi đây có một tập quán lâu đời là nếu xây nhà chữ Đinh( J ) thì cổng không mở ngay vào cửa chính của nhà trên, mà lại mở vào phía đi vào nhà dọc (của chữ đinh ), đi theo cách sắp đặt chậu cảnh. Tùy sân trước rộng hay hẹp mà chủ nhà đặt ở đó nhiều hay ít chậu cảnh mà có người áp dụng công thức sân vườn- nhà- vườn rau. Ở đấy người ta có ao cá, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nếu vườn rộng thì có thêm cây ăn quả.

Ngoài loại nhà chữ Đinh( J) thông thường trên đây thì một số nơi cải tiến thành loại nhà chữ Đinh có sân phía trong. Theo cấu trúc này, nhà dưới được tách ra khỏi đầu hồi nhà trên, tạo một sân nhỏ phía sau để lấy ánh sáng cho nhà dưới. Đây cũng là nơi đặt thêm hồ nước hay lư, chum chứa nước mưa.

Nhưng nhìn chung cách bố cục bên trong nhà chữ Đinh ( J) ở mọi nơi của tỉnh Bến Tre nói chung gần giống nhau. Thế nào là nhà chữ Đinh ? Ở tại ngôi nhà chính, bàn thờ được đặt ở gian giữa ( thờ tộc họ nội) và các gian hai bên( nếu thờ họ ngoại hay mẹ, con cái mất trong gia đình). Trước bàn thờ, bên phải và bên trái là nơi đặt đi văng chân quỳ thay cho phản gỗ ngày xưa. Trước bàn thờ gian giữa là nơi bố trí bộ salông hoặc chiếc bàn chữ U với 6 ghế dựa. Nhà khá giả có thêm một tủ búp phê đựng ly tách, chén, bát đắt tiền và vài chai rượu. Các bàn thờ chạm gỗ cầu kỳ ngày xưa thì ngày nay được thay bằng chiếc tủ thờ kiểu Gò Công, dùng để đặt bàn thờ bên trên, vừa để đựng những đồ đạc quý giá bên trong phía dưới, tận dụng mọi gốc của nhà do hiện nay đa số là nhà chật hẹp không có nhà rộng như ngày xưa nữa.

Vẻ đẹp nhà kiểu chữ Đinh( J) là một kiến trúc tuy không mới lạ nhưng nó đẹp mang tính phóng khoáng của con người Nam Bộ.

Là kiến trúc nhà truyền thống của Nam Bộ, nhà chữ Đinh vừa mang những nét đẹp giản dị vừa phòng khoáng, tao nhã. Hiện nay, nhiều công trình nhà thờ, đền chùa hay nhiều mẫu nhà hiện đại vẫn được làm theo hình khối nhà chữ Đinh, tuy nhiên với các chất liệu và nét đẹp hiện đại, sang trọng với mái thái, bê tông cốt thép…

Mặc dù vậy, đó là cách để phát huy nét đẹp truyền thống của dân tộc, câu hỏi thế nào là nhà chữ Đinh vẫn được người ta lưu tâm và chú trọng, đó là một dấu hiệu tốt trong nhịp độ phát triển của xã hội.

Xem thêm: Bộ sưu tập các mẫu nhà gác lửng có sân thượng, ban công đẹp nhất