Những điều cần biết về các trường phái kiến trúc tiêu biểu trên thế giới

Kiến trúc là một trong những lĩnh vực vừa mang tính kĩ thuật, vừa mang tính nghệ thuật. Kiến trúc ra đời và phát triển đi cùng với những thăng trầm, biến cố của lịch sử phát triển của cả nhân loại. Từ xưa cho đến nay, các trường phái kiến trúc trên thế giới ra đời, phát triển và để lại nhiều thành tựu được kế thừa và ứng dụng cả trong thời kì hiện đại ngày nay. 

Hoàn cảnh lịch sử- Điều kiện hình thành các trường phái kiến trúc trên thế giới

Hoàn cảnh lịch sử là một trong những yếu tố có tác động mạnh mẽ đến các trường phái kiến trúc trên thế giới. Trong bât cứ một công trình kiến trúc nào, hai yếu tố có thể tạo nên đặc trưng của một trường phái kiến trúc đó là yếu tố vật chất và các yếu tố tinh thần. Yếu tố vật chất và các yếu tố về mặt tinh thần. Yếu tố vật chất có thể hiểu bao gồm là vật liệu xây dựng, các vật liệu hoàn thiện cho trang trí ngoại thất của công trình, cũng bao gồm luôn cả điều kiện thời tiết, khí hậu cũng có ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành lên một trường phái kiến trúc nào đó. Bên cạnh đó, yếu tố tinh thần cũng có tác dụng trực tiếp: từ các yếu tố văn hóa, phong tục tập quán, nếp sống sinh hoạt, chính trị, các tầng lớp trong xã hội... tất cả đều thể hiện được sự mới mẻ trong các trường phái kiến trúc trên thế giới ... Như vậy, hoàn cảnh lịch sử- từ hoàn cảnh vật chất đến hoàn cảnh tinh thần đều có những tác động trong việc hình thành nên các trường phái kiến trúc. Đặc biệt khi lĩnh vực kiến trúc- xây dựng có ảnh hưởng trực tiếp lên các hoạt động sống của con người. Càng ngày, các công trình kiến trúc mang đậm giá trị của lịch sử, nhân loại, thể hiện được văn hóa, sinh hoạt và truyền thống của mỗi vùng đất, quốc gia, hay thậm chí là đại diện cho cả một châu lục, …được hình thành, phát triển và để lại cho chúng ta rất nhiều dấu ấn kiến trúc đậm nét.

Các trường phái kiến trúc trên thế giới được hình thành dựa trên những sự phân loại về công trình kiến trúc bằng việc thể hiện các đặc điểm hình thái học ở hình thức, kĩ thuật xây dựng, hay vật liệu sử dụng ở mỗi thời kì trong lịch sử phát triển cả một nền văn hóa lâu đời. Lịch sử ghi nhận rất nhiều các trường phái kiến trúc, hay những khuynh hướng kiến trúc xuất hiện và phát triển với những đặc trưng khác nhau. Tuy nhiên, trong khuôn khổ nội dung cho phép, chúng tôi sẽ chỉ tóm lược đến bạn những trường phái kiến trúc tiêu biểu- là đỉnh cao cho sự phát triển của kiến trúc- xây dựng trong lịch sử phát triển nhân loại qua mỗi thời kì.

Bạn thường nghe nhắc đến các trường phái kiến trúc tiêu biểu như: Kiến trúc Gothic, kiến trúc Roma, kiến trúc Phục Hưng,… được coi là bước chuyển mình trong lịch sử phát triển của ngành kiến trúc. Các công trình kiến trúc đỉnh cao, được thực hiện xây dựng, thi công, đưa vào sử dụng và còn tồn tại đến thời kì hiện nay là minh chứng rõ ràng nhất cho những thành tựu mà ngành kiến trúc đạt được trong suốt chiều dài lịch sử phát triển của nhân loại.

Các trường phái kiến trúc nổi bật

Thứ nhất: Trường phái kiến trúc Byzantine

Trường phái kiến trúc Byzantine được xem là nền tảng của các phong cách kiến trúc sau này. Đặc biệt, khi đây được ghi nhận và trường phái kiến trúc xuất hiện khá sớm trong lịch sử phát triển của lĩnh vực kiến trúc, xây dựng. Kiến trúc Byzantine xuất hiện từ năm 330 đến năm 1453 sau công nguyên. Có nguồn gốc xuất phát từ thủ đô của đế quốc Đông La Mã với sự xuất hiện của các công trình tiêu biểu với mái vòm. Kiến trúc Byzantine là sự kế thừa của kiến trúc La mã cổ, đặc điểm cốt lõi của các công trình thuộc trường phái kiến trúc này là mái vòm say này được kế thừa và trở thành một phần không thể thiếu được của các phong cách kiến trúc khác như Gothic, hay vào thời kì phục hưng…

Các trường phái kiến trúc tiêu biểu: kiến trúc Byzantine

Công trình thể hiện được rõ ràng nhất đặc trưng của trường phái kiến trúc Byzantine này là Nhà thờ Byzantine. Một số nhà thờ tại thành phố Byzantine cũng được xây dựng cùng với thời điểm đó và thể hiện được một số đặc trưng cơ bản- mà sau này nó được coi là điển hình của trường phái kiến trúc Byzantine như sau:

+ Mặt bằng công trình có sử dụng các biểu tượng hình học như: Basillica, chữ thập, tập trung, đa giác.

+ Bàn thờ luôn đặt ở phía Đông và lối vào từ phía tây

+ Kiến trúc Byzantine sử dụng tường gạch là chính hoặc gạch dày xen kẽ với đá hoa cương. Mái công trình được lợp ngói hoặc lót bằng những tấm chì.

+ Phía trong công trình thường được thiết kế hào nhoáng và khá nhiều màu sắc. Hai màu chủ đạo trong trường phái kiến trúc này là màu lam và màu vàng. Thì phía bên ngoài công trình lại đối lập hoàn toàn với sự hào nhoáng và cầu kì ấy bởi không được trang trí gì nhiều, chủ yếu là sử dụng gạch và đá tự nhiên để toát lên vẻ đẹp mạnh mẽ, trường tồn của nó.

+ Kiến trúc mái vòm, hay sử dụng các hình tượng mái vòm buồm. Mái vòm còn có sự cộng hưởng của hệ thống âm thanh tự khuếch đại nhiều lần và giảm đáng kể ảnh hưởng của nhiệt độ bên ngoài. Trong khi đó, vòm buồm lại được đặt lên cột, lợp được cả một không gian rộng lớn hơn. Khi cuốn buồm nằm trên một mặt cầu với vòm bán cầu thì sẽ có vòm buồm nhỏ đơn giản hơn. Còn nếu khi bán cầu được nâng cao lên, có cổ chống đỡ và cuốn buồm xòe rộng ra thì ta có vòm buồm phức tạp hơn.

Các vật liệu xây dựng được sử dụng phổ biến trong trường phái kiến trúc này hầu hết đều là các vật liệu xây dựng cơ bản như gạch, đá,.. chính vì thế mà nghệ thuật trang trí, trạm khắc trên các công trình kiến trúc thuộc trường phái kiến trúc Byzantine cũng gắn liền với các loại vật liệu này. Một đặc trưng về vật liêu sử dụng, là người Byzantine đã sáng tạo ra nghệ thuật chạm khắc pha lê, chạm khắc thủy tinh mờ pha bột màu. Điều này được ứng dụng trong các công trình kiến trúc thuộc Byzantine và giúp cho các công trình này trở nên long lanh, lộng lẫy và vô cùng huyền bí hơn.

Xem thêm: Biệt thự 3 tầng đẹp

Thứ hai: Các trường phái kiến trúc trên thế giới tiêu biểu- Trường phái kiến trúc Roman

Trường phái kiến trúc Roman được biết đến nhiều hơn trong lịch sử phát triển của ngành kiến trúc. Khi nó xuất hiện đầu tiên ở vùng Trung và Tây Âu vào khoảng thế kỉ XI- XII. Kiến trúc Roman phát triển rất mạnh mẽ và tập trung chủ yếu ở các nước Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Bỉ, Italia, .. Đặc trưng cơ bản của các công trình mang phong cách Roman là kiểu mái vòm cong kết hợp cùng với các khối cột thể hiện được sự tinh xảo cũng như độc đáo của trường phái kiến trúc này. Những đặc trưng cơ bản của trường phái kiến trúc Roman thể hiện qua các công trình kiến trúc được thể hiện như sau:

Các trường phái kiến trúc tiêu biểu- Kiến trúc Roman

+ Kiến trúc roman chịu ảnh hưởng của kiến trúc La mã cổ đại và kiến trúc Byzantine

+ Kiến trúc Roman có số lượng các công trình không nhiều, thường nằm rải rác ở các địa phương

+ Loại hình kiến trúc không đa dạng, hầu hết là các công trình nhà thờ, tu viện hoặc sử dụng để xây dựng các công trình có tính phòng thủ của giai cấp phong kiến.

+ Bên ngoài các công trình thuộc trường phái kiến trúc roman có mặt ngoài khá thô ráp, ít các chi tiết kiến trúc cổ điển trang trí, kiến trúc nặng nề, việc sử dụng các cửa đi và cửa sổ thường có kích thước nhỏ.

+ Về kết cấu; Đặc trưng của trường phái kiến trúc Roman sử dụng nhiều cuốn cửa trụ , vòm nôi và các vòm bán cầu được làm bằng đá và kĩ thuật còn hạn chế, Vì thế việc bố trí mặt bằng kĩ thuật của các công trình thường cũng khá đơn giản hơn, chủ yếu là hình vuông hoặc hình tròn hay hình chữ thập La tinh.

Một vài công trình tiêu biểu cho trường phái kiến trúc này là: Saint- Sernin, Nhà thờ Saint Etience.

Những giá trị của trường phái kiến trúc này để lại, được kế thừa và phát triển trên những công trình sau này.

Thứ ba: Trường phái kiến trúc Gothic

Trường phái kiến trúc Gothic ra đời ngay sau kiến trúc Roman. Kiến trúc Gothic còn được mệnh danh là nghệ thuật kiến trúc đỉnh cao của người PHáp, nó xuất hiện tại đây vào khoảng thế kỉ thư 16. Vẻ đẹp của trường phái kiến trúc này được nhớ đến bởi sự bí ẩn và lạ lẫm.

Các công trình kiến trúc vào giao đoạn này thường mang đậm đặc trưng của kiến trúc Gothic chủ yếu là các nhà thờ, sau đó lan rộng ra các mẫu thiết kế lâu đài, cung điện, cầu cảng…

Các đặc trưng của trường phái kiến trúc Gothic thể hiện ở:

Các trường phái kiến trúc tiêu biểu trên thế giới- Kiến trúc gothic

 + Mái vòm và đầu nhọn: Mái vòm trong các công trình thuộc trường phái kiến trúc gothic có độ cong và nhọn. Các tầng mái xếp chồng lên nhau mang lại vẻ đẹp tinh tế và cao rộng. Vì thế, khi bước vào, cảm giác choáng ngợp, rộng rãi được thể hiện rất rõ ràng.

+ Kết cấu các công trình thuộc trường phái kiến trúc này là một hệ thống không gian lớn, dùng khung chịu lực, có sự tách biệt rõ rệt nhất giữa kết cấu chịu lực và kết cấu ngăn cách.

+ Các thành phần chính trong cấu tạo kiến trúc của một công trình tính từ mái xuống là: vòm mái hình múi có sống, cuộn nhọn, cột và cuốn bay. Chính vì các thành phần như vậy, cách bố trí sẽ tạo nên cho kiến trúc các không gian rộng lớn, mênh mông và ưu tiên yếu tố ánh sáng trong nội thất bên trong.

+ Trường phái kiến trúc gothic  với đặc trưng tiêu biểu thể hiện ở vòm mái bằng hình chữ nhật. Sau đó, sẽ gập mái cong theo 2 chiều cực kì phức tạp. Do đó, khi mặt bằng của nó là hình chữ nhật và chiều cao của cuốn vẫn bằng nhau. Khi đó, việc xử lý kiến trúc vòm có múi đơn giản hơn rất nhiều so với các kiến trúc khác. Vòm mái hình múi có sống trở thành đặc trưng dễ nhận diện nhất của các công trình thuộc trường phái kiến trúc này. Trong đó chia ra các các loại như: Vòm có sống bốn múi, vòm có sống sáu múi, vòm có sống nhiều múi, và nhiều múi hình sao. Bốn chân vòm có tác dụng truyền tải trọng xuống cột và một phần của tải trọng xuống cuốn bay.

+ Cuốn bay: Đặc trưng tiêu biể của trường phái kiến trúc gothic: Đây là một trong những thành phần cơ bản, các chi tiết kiến trúc tiêu biểu trong hệ thống các công trình mang trường phái kiến trúc cổ điển ( đặc biệt là trong các nhà thờ Gothic). Cuốn bay có tác dụng chia sẻ với cột tải trọng của vòm, làm giảm tiết diện của cột khiến cho công trình có thể mở cửa sổ lớn được và làm cho đường nét kiến trúc trở nên thanh thoát, nhẹ nhàng hơn.

Mặc dù đã ra đời và tồn tại qua nhiều thế kỉ, nhưng cho đến nay, vẫn còn rất nhiều công trình xây dựng theo phong cách kiến trúc Gothic còn tồn tại và được Unessco công nhận là di sản văn hóa thế giới. Một số công trình thuộc kiến trúc Gothic tiêu biểu bao gồm: Nhà thờ Saint, Tu viện Westminster, Nhà thờ Salisbury, Tháp đồng hồ Big Ben….

Thứ tư: Các trường phái kiến trúc tiêu biểu- Kiến trúc phục hưng

Thời kì phục hưng tại châu âu đánh dấu một trong những bước phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực kiến trúc. Trường phái kiên trúc này xuất hiện khoảng từ thế kỉ XIV – Thế kỉ XVII. Phục hưng nghĩa là phục dựng sự hưng thịnh từ kiến trúc Gothic trước đó và được kế tục bởi kiến trúc Baroque.

Trường phái kiến trúc phục hưng mang đậm nét tôn giáo, đặc biệt là đạo Thiên Chúa. Những hiểu biết về giá trị của con người và tôn vinh những giá trị tốt đẹp của con người được khám phá và phát triển mạnh  mẽ trong giai đoạn này. Con người được coi như bản sao hình ảnh của thánh thần. Những đặc trưng cơ bản của trường phái kiến trúc phục hưng bao gồm:

Các trường phái kiến trúc tiêu biểu- Kiến trúc phục hưng

+ Nhấn mạnh đến các nguyên tắc tổ hợp, tính quy luật, ổn định và sự hài hòa. Trường phái kiến trúc phục hưng nhấn mạnh vẻ đẹp của con người ( chủ nghĩa nhân thế) và đẩy mạnh việc dùng số học và hình học để xác định tỷ lệ của công trình. Các kiến trúc sư phục hưng tiếp tục phát triển những tỷ lệ toán học và hình học để xác định tỷ lệ của từng công trình. Mà trong kiến trúc, tỷ lệ là điều vô cùng quan trọng làm nên sự tinh tế và vẻ đẹp cho mỗi công trình.

+ Kiến trúc phục hưng không sử dụng những yếu tố có hình dạng phức tạp như các công trình thời trung cổ mà thiên về việc sử dụng các hình học cơ bản như hình vuông và tròn. Từ đó, chứng minh được tỷ lệ con người chính là tỷ lệ chuẩn mực- từ đó áp dụng và thực hiển rộng rãi trong mọi lĩnh vực không chỉ riêng gì kiến trúc mà còn cả điêu khắc, hội họa…

+ Mặt tiền các công trình kiến trúc thuộc trường phái kiến trúc phục hưng được bố trí đối xứng với trục thẳng đứng của công trình. Mặt tiền nhà thờ với hình tam giác và tổ chức thêm một hệ thống cột trụ thường, vòm và hình thức mũ cột. Các cột và cửa sổ tiến triển về phía trung tâm. Đối với các tòa nhà dân dụng, mặt tiền thường được chọn giải pháp trang trí bằng gờ, phào chỉ, lặp lại thường xuyên các lỗ hở trên tầng. Cửa đi được đặt ở trung tâm của công trình.

+ Hệ thống cột và trụ: Hầu hết các thức cột cổ điển được phục dựng và sử dụng phổ biến trong giai đoạn này. Cột và trụ đóng vai trò, ý nghĩa quan trọng như là một cấu trúc, chống đỡ mái vòm hoặc đầu dầm, hoặc hoàn toàn dùng để trang trí, được đặt áp sát các bức tường dưới hình dạng những trụ ốp tường.

Thứ năm: Các trường phái kiến trúc- Kiến trúc Baroque

Baroque- có nghĩa là những viên ngọc không có quy luật hay có hình thù kì dị, là tất cả những gì không tuân theo chuẩn mực về tỉ lệ, mà chiều theo tính bất thường của nghệ sĩ. Kiến trúc Baroque bắt đầu hình thành vào cuối thế kỉ 17, tận dụng triệt để ngôn ngữ kiến trúc Phục hưng để tạo dựng nên một trường phái kiến trúc mới mẻ với mục đích phô trương sức mạnh của nhà thờ và chính quyền chuyên chế.

+ Đặc trưng của kiến trúc Baroque là sự vận động liên tục của những bức tường uốn lượn đầy ấn tượng. Trường phái kiến trúc này thường được  làm nên và nhấn mạnh hiệu quả ảo ảnh với mục đích làm cho có chiều sâu hơn, chiều dài hơn, những luồng ánh sáng chuyển động và sự âm vang của âm thanh khi được phát ra dù chỉ là một tiếng động rất nhỏ. Những chi tiết hình Oval được xuất hiện khắp mọi nơi trong công trình là biểu hiện rõ ràng nhất cho trường phái kiến trúc này trong lịch sử các trường phái kiến trúc trên thế giới.

Đặc trưng các trường phái kiến trúc trên thế giới - Kiến trúc Baroque

+ Một đặc trưng nữa trong các công trình thuộc trường phái kiến trúc này là ánh sáng: Những luồng ánh sáng kì bí được chiếu khắp nơi mà người ta không thể nào tìm ra được đâu là điểm bắt đầu của ánh sáng đó. Chính vì thế mà các công trình thuộc trường phái kiến trúc này luôn nhận được sự ưu ái, tìm tòi của các kiến trúc sư, về cách bố cục cũng như tạo nên nguồn ánh sáng tuyệt vời như vậy trong không gian sống.

+ Hệ thống cột trong trường phái kiến trúc này cũng có kích thước lớn hơn, và cột thường được chồng cao 2 tầng, cửa sổ lớn mang hình chữ nhật, cửa sổ bé hơn mang hình tròn, nửa hình tròn hoặc hình oval.

Trên đây là 5 trường phái kiến trúc cơ bản, có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến lịch sử kiến trúc nhân loại. Các trường phái kiến trúc khác nhau mang những đặc trưng khác nhau, mang lại những công trình đẹp, thể hiện được những giá trị văn hóa, lịch sử,…làm đa dạng và phong phú hơn đời sống của con người. Hiện nay, các công trình kiến trúc là đặc trưng tiêu biểu của các trường phái kể trên vẫn tồn tại và được bảo trì, trở thành các biểu tượng đặc trưng trên nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới.

Hiện nay, các thành tựu to lớn của các trường phái kiến trúc trên thế giới được kế thừa và thay đổi phù hợp với văn hóa cũng như đặc trưng của từng khu vực trên thế giới. Ở Việt Nam, tiêu biểu là trong các mẫu biệt thự cổ điển, thiết kế lâu đài được ứng dụng một cách đầy thông minh và hợp lý, mang lại những công trình kiến trúc phù hợp với nhu cầu sử dụng hiện nay cũng như tính thẩm mỹ, yêu cầu công năng sử dụng của nhiều gia đình. 

Liên hệ để được tư vấn thiết kế nhà ở, biệt thự với vẻ đẹp tinh tế, xa hoa:

Hotline: 0988 030 680

Tham khảo thêm: nhà 1 trệt 1 lầu có sân vườn